Force Sell là gì trong chứng khoán? Phân biệt Force Sell và Call Margin

Force Sell là gì?

Trước khi tìm hiểu Force Sell là gì, các bạn cần nắm rõ một khái niệm khác là tỷ lệ ký quỹ - nó là tỷ lệ giữa khối lượng tài sản thực tế mà nhà đầu tư bỏ ra trên tổng số tài sản giao dịch (phần còn lại được vay từ các công ty chứng khoán). 

Mỗi công ty chứng khoán sẽ quy định một tỷ lệ ký quỹ tối thiểu (thường là 30%). Điều này đồng nghĩa với việc nhà đầu tư phải luôn duy trì khối lượng tài sản của mình để đảm bảo đạt tỷ lệ trên.

Khi tỷ lệ ký quỹ giảm dưới mức tối thiểu, công ty chứng khoán có quyền bán giải chấp cổ phiếu của nhà đầu tư để đưa tỷ lệ ký quỹ về mức quy định. Hiện tượng này chính là Force Sell (Thanh lý bắt buộc).

Nói một cách dễ hiểu, Force Sell là tình trạng nhà đầu tư bị mất quyền kiểm soát khi tài sản của mình bị giảm quá mức, lúc này công ty chứng khoán sẽ có hành động can thiệp để hạn chế tỷ lệ rủi ro.

Force-Sell hoạt động như thế nào? 

Hiện tượng Force Sell xảy ra phụ thuộc vào 3 đại lượng chính là: tỷ lệ ký quỹ, tỷ lệ ký quỹ cảnh báo và tỷ lệ ký quỹ giải chấp (hay tỷ lệ ký quỹ tối thiểu)

• Khi tỷ lệ ký quỹ ≥ tỷ lệ ký quỹ cảnh báo: tài khoản của nhà đầu tư hoạt động bình thường.
• Khi tỷ lệ ký quỹ cảnh báo > tỷ lệ ký quỹ ≥ tỷ lệ ký quỹ giải chấp: công ty chứng khoán sẽ gọi điện, nhắn tin, gửi email… nhằm thông báo cho nhà đầu tư biết tỷ lệ ký quỹ của mình sắp chạm ngưỡng xử lý, khuyến khích tiến hành bổ sung thêm vốn hoặc bán bớt cổ phiếu để đưa tỷ lệ ký quỹ về mức quy định. Hiện tượng này được gọi là Call Margin.
• Khi tỷ lệ ký quỹ < tỷ lệ ký quỹ giải chấp: tài khoản bị Force Sell, công ty chứng khoán sẽ chủ động bán cổ phiếu của nhà đầu tư để đưa tỷ lệ ký quỹ về mức quy định.

Ví dụ sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn hiện tượng Force Sell:

Ông A mua 1000 cổ phiếu X, giá 100.000 đồng/cổ phiếu, vậy tổng tài sản giao dịch là 100.000.000 đồng. Ông A chỉ bỏ ra 50.000.000 đồng làm vốn, vay ký quỹ 50.000.000 đồng. Biết công ty chứng khoán quy định tỷ lệ ký quỹ cảnh báo là 40% và tỷ lệ ký quỹ giải chấp là 30%.

Lúc này tỷ lệ ký quỹ của ông A là 50.000.000/100.000.000 = 50%. 

Sau 2 tháng, giá cổ phiếu X giảm còn 80.000 đồng/cổ phiếu, lúc này tổng tài sản của ông A là 80.000 x 1000 = 80.000.000 đồng. Mức vay nợ ký quỹ vẫn là 50.000.000 đồng, suy ra tài sản thực của ông A chỉ còn 30.000.000 đồng. 

Lúc này tỷ lệ ký quỹ của ông A là: 30.000.000/80.000.000 = 37,5%. Đây là mức thấp hơn tỷ lệ ký quỹ cảnh báo những cao hơn tỷ lệ ký quỹ giải chấp, do đó tài khoản ông A rơi vào trạng thái Call margin. 

Nếu giá cổ phiếu tiếp tục giảm xuống còn 70.000 đồng/cổ phiếu, tổng tài sản ông A lúc này là: 70.000 x 1000 = 70.000.000 đồng, trong đó tài sản thực của ông A chỉ còn 20.000.000 đồng. Tỷ lệ ký quỹ của ông A lúc này là: 20.000.000/70.000.000 = 28,6%. Đây là mức thấp hơn tỷ lệ ký quỹ giải chấp, do đó tài khoản ông A bị Force Sell. Công ty chứng khoán buộc phải bán bớt cổ phiếu của ông A để đưa tỷ lệ ký quỹ về ngưỡng an toàn.

Khi nào nhà đầu tư bị Force Sell?

Nhà đầu tư bị Force Sell khi tài khoản có tỷ lệ ký quỹ giảm dưới ngưỡng xử lý do công ty chứng khoán đặt ra. Phần lớn nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do giá cổ phiếu mua thông qua Margin bị giảm mạnh.

Trước khi bị Force Sell, tài khoản của nhà đầu tư sẽ nhận được thông báo về việc tỷ lệ ký quỹ sắp chạm ngưỡng xử lý, khuyến khích nhà đầu tư bổ sung thêm vốn hoặc bán bớt cổ phiếu để nâng tỷ lệ ký quỹ lên mức quy định.

Sau mức thời hạn (thường là 3 ngày), nếu nhà đầu tư không thực hiện, công ty chứng khoán buộc phải bán cổ phiếu trong tài khoản của nhà đầu tư để đưa tỷ lệ ký quỹ về ngưỡng an toàn.

Làm thế nào để tránh bị Force-Sell?

Dịch vụ vay Margin (vay vốn từ công ty chứng khoán) giúp nhà đầu tư tham gia giao dịch trên thị trường chứng khoán chỉ với một số vốn nhất định ban đầu. Đây là hình thức đầu tư mang lại nguồn lợi nhuận lớn nhưng cũng đi kèm những rủi ro. Một trong số đó là tình trạng Force Sell. Để hạn chế việc tài khoản bị Force Sell, nhà đầu tư nên lưu ý những điểm sau:

• Chỉ sử dụng dịch vụ vay Margin khi có đủ sự am hiểu và kinh nghiệm về thị trường chứng khoán. Những nhà đầu tư mới tham gia hoặc không nắm rõ dịch vụ này rất dễ bị Force Sell dẫn đến thua lỗ lớn.
• Chỉ nên sử dụng vay Margin khi thị trường chứng khoán tăng trưởng, không nên dùng khi biểu đồ giá trên thị trường có chiều hướng đi xuống hoặc đi ngang vì lúc này tỷ lệ rủi ro thường cao.
• Nên áp dụng vay Margin với các cổ phiếu có độ thanh khoản tốt, tránh dùng cho cổ phiếu có lợi nhuận quá thấp.
• Không nên dùng full margin, thay vào đó nên thiết lập tỷ lệ vay margin vừa phải, tạo biên độ an toàn cho tài khoản khi giao dịch.
• Nên lựa chọn dịch vụ Isolated margin, nghĩa là vay Margin cho từng mã cổ phiếu. Nếu có biến động trên thị trường, tài khoản chỉ bị Force Sell cho riêng mã cổ phiếu đó mà thôi, điều này giúp nhà đầu tư hạn chế rủi ro cho tài khoản tổng thể.
• Nhà đầu tư nên lựa chọn và thiết lập danh mục đầu tư phù hợp với xu hướng biến động của thị trường, bên cạnh đó việc sàng lọc cổ phiếu và quản trị rủi ro cũng rất quan trọng.

Phân biệt Force Sell và Call Margin

Trong quá trình đầu tư và giao dịch trên thị trường chứng khoán, nhiều nhà đầu tư thường nhầm lẫn giữa Force Sell và Call Margin. Tuy nhiên, đây là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau như đã mô tả trong ví dụ ở trên. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng có thể phân biệt Force Sell và Call Margin theo các tiêu chí trong bảng sau:

Hy vọng rằng, những kiến thức đầu tư hữu ích được ZaloPay tổng hợp trong bài viết đã giúp các bạn hiểu rõ về tình trạng Force Sell khi dùng dịch vụ vay Margin. Đây là cách thức đầu tư đầy hứa hẹn nhưng cũng mang nhiều rủi ro, do đó cần áp dụng một cách phù hợp và linh hoạt để tài khoản của mình không bị Force Sell các bạn nhé!