Cổ phiếu là gì? Phân loại, đặc điểm, nguyên tắc thành công cho nhà đầu tư

Theo định nghĩa cơ bản, cổ phiếu (Share hoặc Stock) là giấy chứng nhận số tiền mà nhà đầu tư đã đóng góp cho công ty phát hành. Nói cách khác, cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành hoặc bút toán ghi sổ xác nhận quyền sở hữu cấp cho nhà đầu tư, nhằm xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó. Đây là một trong những loại hình đầu tư chứng khoán đầy tiềm năng trong những năm gần đây.

Người nắm giữ cổ phiếu đóng vai trò là cổ đông, đồng thời cũng là chủ sở hữu của công ty phát hành. Đến kỳ hạn thanh toán, những người này sẽ được chi trả cổ tức theo đúng với số vốn đã góp ban đầu.

Ví dụ: Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, 10.000 VNĐ là mệnh giá tiêu chuẩn cho hầu hết các cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch. Một công ty cổ phần A có vốn điều lệ là 5 tỷ thì công ty đó lưu hành 500.000 cổ phiếu và số cổ phiếu này đại diện cho toàn bộ vốn điều lệ của công ty.

>> Xem thêm:

• Chứng khoán là gì? Phân loại chứng khoán hiện nay 
• Tất tần tận các loại lệnh trong giao dịch chứng khoán
• Tìm hiểu về chứng khoán cho nhà đầu tư F0

Để hiểu rõ hơn cổ phiếu là gì, bạn phải phân chia rõ cổ phiếu có những loại nào. Cụ thể, cổ phiếu được chia thành 2 loại chính:

Cổ phiếu thường (cổ phiếu phổ thông)

Là loại cổ phiếu mà công ty cổ phần buộc phải có. Người nắm giữ có đầy đủ quyền của cổ đông: tham dự và biểu quyết tại Đại hội đồng cổ đông, nhận cổ tức, tự do chuyển nhượng cổ phần, và được chia tài sản còn lại khi công ty giải thể hoặc phá sản.

Cổ phiếu ưu đãi

Là loại cổ phiếu được cấp cho người sở hữu cổ phần ưu đãi. Tuỳ loại cổ phiếu ưu đãi mà người nắm giữ sẽ có những đặc quyền riêng hoặc bị hạn chế một số quyền so với cổ đông phổ thông (người nắm giữ cổ phiếu thường).

>>> Tham khảo thêm: 

• Chứng khoán cơ sở là gì? Kiến thức về chứng khoán cơ sở cần biết
• Điểm chứng khoán là gì? Ý nghĩa, yếu tố ảnh hưởng đến điểm chứng khoán
• Top các phương pháp đầu tư chứng khoán hiện nay nhất định phải biết

Cổ phiếu ưu đãi lại chia thành 3 dạng chính như sau:

• Cổ phiếu ưu đãi cổ tức: Người nắm giữ loại cổ phiếu ưu đãi này sẽ được trả cổ tức cao hơn so với người nắm giữ cổ phiếu phổ thông. Tuy nhiên, họ lại bị loại trừ quyền biểu quyết, dự họp đại hội cổ đông hay đề xuất người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát
• Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại: Người nắm giữ được công ty hoàn lại vốn góp bất cứ lúc nào theo yêu cầu hoặc theo các điều kiện thỏa thuận đã đặt ra trước đó. Cũng giống như người nắm giữ cổ phiếu ưu đãi cổ tức, những ai hiện đang nắm giữ cổ phiếu này cũng bị loại trừ quyền biểu quyết, dự họp đại hội cổ đông hay đề xuất người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát
• Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết: Là cổ phiếu có số phiếu biểu quyết nhiều hơn so với cổ phiếu thường. Cổ phiếu này có các quyền khác như cổ đông phổ thông bao gồm: dự họp đại hội cổ đông, biểu quyết, đề cử người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát. Loại cổ phiếu này chỉ do cổ đông sáng lập (trong 3 năm đầu) hoặc tổ chức được Chính phủ ủy quyền nắm giữ, không được tự do chuyển nhượng.

>> Xem thêm: 

• Các thuật ngữ chứng khoán mà nhà đầu tư mới cần phải nắm 
• Định giá cổ phiếu là gì? Phương pháp định giá cổ phiếu phổ biến hiện nay

Trước khi bước chân vào hành trình đầu tư chứng khoán, bạn cần nắm rõ những khái niệm căn bản như: Đầu tư cổ phiếu là gì? Tại sao nên đầu tư cổ phiếu? Lợi nhuận cổ phiếu đến từ đâu?

Đầu tư cổ phiếu là gì?

Đầu tư cổ phiếu là việc bạn bỏ tiền ra để mua cổ phần do các công ty phát hành hoặc trực tiếp mua cổ phiếu được niêm yết trên các sàn chứng khoán. Nghĩa là khi nắm giữ cổ phiếu, nhà đầu tư có thể được nhận cổ tức hoặc hưởng chênh lệch giá, tùy thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty.

Tại sao nên đầu tư cổ phiếu?

Xu hướng đầu tư cổ phiếu hiện nay tại Việt Nam cho thấy sự khởi sắc và đầy tiềm năng trong nhiều nhóm ngành khác nhau. Dưới đây là một số lý do do giúp cho số lượng nhà đầu tư vào cổ phiếu ngày càng tăng:

• Mang tính linh hoạt: Đây là một kênh đầu tư có thị trường lớn và nhiều sản phẩm đầu tư khác nhau (đại diện cho mỗi công ty là những mã cổ phiếu khác nhau). Thời gian tối thiểu để nắm giữ một cổ phiếu chỉ từ 2 ngày, và bạn có thể bán cổ phiếu bất cứ lúc nào.
• Mang tính thanh khoản cao: Bạn có thể dễ dàng thực hiện các giao dịch mua đi bán lại cổ phiếu trên các sàn chứng khoán.
• Mang lại lợi nhuận cao:  Chưa kể, nếu đầu tư cổ phiếu đúng thời điểm và có chiến lược đầu tư thông minh, bạn có thể kiếm lời hiệu quả từ chính các hoạt động đầu tư của mình. Tốc độ thu về khi “xuống tiền” trong chứng khoán, cổ phiếu cũng được đánh giá là nhanh hơn hẳn so với các sản phẩm đầu tư khác.
• Có thể nắm quyền biểu quyết công ty: Việc mua lượng lớn cổ phiếu (nhất là cổ phiếu phổ thông) sẽ giúp nhà đầu tư củng cố quyền điều hành và tham gia biểu quyết trong các hoạt động của doanh nghiệp.

>> Xem thêm: Giờ giao dịch chứng khoán tại các sàn giao dịch phổ biến ở Việt Nam 

Lợi nhuận cổ phiếu đến từ đâu?

Khi mua cổ phiếu, bạn sẽ nhận được hai nguồn lợi chính đến từ cổ tức và hưởng chênh lệch giá. Trong đó:

• Cổ tức: Là số tiền (hoặc cổ phiếu) được công ty phát hành cổ phiếu trích ra từ lợi nhuận ròng để chi trả cho các nhà đầu tư khi công ty hoạt động tốt và có lãi. Khoản 5 Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2020 cũng nêu rõ: “Cổ tức là khoản lợi nhuận ròng được trả cho mỗi cổ phần bằng tiền mặt hoặc bằng tài sản khác.”
• Chênh lệch giá: Được hiểu là mức chênh lệch giữa giá mua vào và bán ra của cổ phiếu bạn đang sở hữu.

>> Xem thêm: Hướng dẫn cách chơi chứng khoán cho người mới hiệu quả, nhanh chóng thu lợi nhuận 

Bên cạnh các kiến thức cơ bản như “cổ phiếu là gì?”, bạn cũng nên học và- hiểu các chỉ số thông dụng trong đầu tư. Điều này giúp bạn có thể đánh giá mức độ hiệu quả của các cổ phiếu, nhận định tính tiềm năng và khả năng sinh lời của bất kỳ cổ phiếu nào. Các chỉ số cơ bản bạn cần nắm vững gồm có:

• Chỉ số P/E (Price to Earnings ratio – Hệ số giá trên lợi nhuận): Đo lường mối quan hệ giữa giá thị trường của cổ phiếu và lợi nhuận sau thuế trên mỗi cổ phần (EPS). P/E thấp có thể cho thấy cổ phiếu đang bị định giá thấp, nhưng cũng cần xem xét nguyên nhân (doanh nghiệp tăng trưởng chậm hoặc rủi ro cao). Ngược lại, P/E cao thường phản ánh kỳ vọng lớn của thị trường vào tăng trưởng trong tương lai.
• Chỉ số EPS (Earnings Per Share – Lợi nhuận trên mỗi cổ phần): Cho biết mức lợi nhuận sau thuế mà cổ đông nhận được trên mỗi cổ phiếu lưu hành. EPS cao và ổn định cho thấy công ty có nền tảng kinh doanh tốt, nhưng cần so sánh với các công ty cùng ngành để có đánh giá khách quan.
• Chỉ số P/B (Price to Book ratio – Hệ số giá trên giá trị sổ sách): So sánh giá thị trường của cổ phiếu với giá trị sổ sách (Book Value) trên mỗi cổ phần. P/B thấp (<1) có thể cho thấy cổ phiếu bị định giá thấp, tuy nhiên cũng có thể phản ánh rằng doanh nghiệp gặp khó khăn.
• Chỉ số DPR (Dividend Payout Ratio – Tỷ lệ chi trả cổ tức): Phản ánh tỷ lệ lợi nhuận ròng được dùng để trả cổ tức cho cổ đông. DPR cao cho thấy công ty có khả năng sinh lợi tốt và chính sách chia sẻ lợi nhuận hấp dẫn, nhưng DPR quá cao đôi khi đồng nghĩa với việc doanh nghiệp ít tái đầu tư để mở rộng kinh doanh.
• Chỉ số ROE (Return on Equity – Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu): Đo lường khả năng sinh lợi của công ty dựa trên vốn mà cổ đông đã đầu tư. ROE cao và duy trì ổn định thường phản ánh doanh nghiệp sử dụng hiệu quả vốn của mình.
• Chỉ số ROA (Return on Assets – Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản): Cho biết công ty sử dụng tài sản để tạo ra lợi nhuận hiệu quả đến đâu. Đây là chỉ số giúp so sánh mức hiệu quả giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành.
• Beta (Hệ số rủi ro thị trường): Đo lường mức độ biến động giá cổ phiếu so với toàn thị trường. Beta > 1 nghĩa là cổ phiếu biến động mạnh hơn thị trường (rủi ro cao nhưng tiềm năng lợi nhuận lớn), trong khi Beta < 1 cho thấy mức độ biến động thấp hơn (ít rủi ro nhưng lợi nhuận cũng hạn chế).

Vốn hóa thị trường (Market Capitalization): Là tổng giá trị cổ phiếu đang lưu hành của một công ty. Đây là yếu tố quan trọng để phân loại doanh nghiệp thành Large-cap, Mid-cap, Small-cap, giúp nhà đầu tư lựa chọn nhóm cổ phiếu phù hợp với khẩu vị rủi ro

>> Xem thêm:

• Chỉ số VNIndex là gì? Hướng dẫn cách đọc biểu đồ VNIndex
• Tổng quan về chỉ số VN100. Phân biệt chỉ số VN100 với chỉ số VN30 và VN Index 

Thời gian giao dịch chứng khoán

Tại Việt Nam, hoạt động mua bán cổ phiếu được thực hiện trong khung giờ hành chính, từ thứ Hai đến thứ Sáu (trừ các ngày nghỉ lễ). Thời gian được chia thành 2 phiên:

• Phiên sáng: từ 9h00 đến 11h30
• Phiên chiều: từ 13h00 đến 15h00

Đơn vị giao dịch trên các sàn

Hiện nay, cả HOSE (Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM), HNX (Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội) và UPCoM đều áp dụng quy định về đơn vị giao dịch như sau:

• Lô chẵn: từ 100 cổ phiếu trở lên và phải là bội số của 100
• Lô lẻ: từ 1 đến 99 cổ phiếu

Ý nghĩa màu sắc trên bảng giá

Bảng giá điện tử hiển thị biến động giá cổ phiếu theo màu sắc giúp nhà đầu tư dễ dàng theo dõi:

• Màu vàng: Giá khớp lệnh bằng giá tham chiếu
• Màu xanh lá: Giá tăng so với giá tham chiếu
• Màu đỏ: Giá giảm so với giá tham chiếu

>>> Tham khảo thêm: 

• Chỉ số VNIndex là gì? Hướng dẫn cách đọc biểu đồ VNIndex
• Lướt sóng chứng khoán là gì? Kinh nghiệm lướt sóng an toàn và hiệu quả cho nhà đầu tư

Ngoài ra, bảng giá còn cung cấp thêm các thông tin quan trọng khác như: giá khớp gần nhất, biên độ dao động trong phiên, khối lượng khớp lệnh và tổng khối lượng giao dịch. Nhà đầu tư có thể tham khảo bảng giá trực tuyến của các công ty chứng khoán để theo dõi chi tiết.

Hình thức giao dịch cổ phiếu

• Thông qua công ty chứng khoán hoặc môi giới: Đặt lệnh trực tiếp với nhân viên môi giới đã được ủy quyền.
• Giao dịch trực tuyến: Sử dụng hệ thống hoặc ứng dụng do công ty chứng khoán cung cấp để tự chủ động đặt lệnh mua/bán trong thời gian thị trường mở cửa.

>>> Tham khảo thêm: 

• Đáo hạn phái sinh là gì? Một số điều cần lưu ý
• Hướng dẫn đầu tư chứng khoán cơ bản cho người mới bắt đầu
• Chi tiết cách đầu tư chứng khoán cho người mới bắt đầu

“Cần bao nhiêu tiền để mua được cổ phiếu?” là câu hỏi được đặt ra bởi nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư mới. Trong thực tế, để có thể sở hữu cổ phiếu, bạn không cần bỏ quá nhiều tiền vốn. Công thức tính số tiền mua cổ phiếu rất đơn giản:

Số tiền mua cổ phiếu = số lượng cổ phiếu muốn mua x giá của của cổ phiếu tương ứng (tại thời điểm đặt và khớp lệnh)

Ví dụ: Hiện nay, FPT được niêm yết trên sàn chứng khoán HoSE, để mua cổ phiếu FPT, nhà đầu tư cần có tài khoản giao dịch tại các sàn chứng khoán này. Theo quy định của sàn HoSE, nhà đầu tư cần mua tối thiểu 100 cổ phiếu/lần mua. Nếu thị giá của cổ phiếu ở thời điểm đó là 25.000 đồng, đồng nghĩa bạn phải bỏ ra tối thiểu 2.500.000 đồng cho lần giao dịch mua vào lần đầu tiên. Sau khi hoàn tất và được khớp lệnh, bạn sẽ sở hữu 100 cổ phiếu của đơn vị này.

>> Xem thêm: Sàn chứng khoán là gì? Top 4 sàn giao dịch chứng khoán uy tín nhất Việt Nam

Sau khi biết số tiền để có thể đầu tư cổ phiếu thì câu hỏi đặt ra là “nên đầu tư mã cổ phiếu nào hiện nay?”. Theo các chuyên gia chứng khoán thì mã cổ phiếu nên đầu tư nhất chính là các mã cổ phiếu Ngân hàng. Nguyên nhân do các mã cổ phiếu Ngân hàng thuộc loại Blue chip trên thị trường chứng khoán và có xu hướng tăng trưởng ổn định theo thời gian.

Ngoài nhóm ngân hàng, nhà đầu tư cũng có thể cân nhắc các cổ phiếu thuộc nhóm ngành công nghệ, bán lẻ, hoặc năng lượng – vốn có tiềm năng tăng trưởng mạnh trong bối cảnh kinh tế số và nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao. Tuy nhiên, việc lựa chọn mã cổ phiếu phù hợp cần dựa trên mục tiêu tài chính, mức chấp nhận rủi ro và thời gian nắm giữ của mỗi nhà đầu tư.

Khi tham gia vào thị trường, bạn cần phải hiểu được chứng khoán và  cổ phiếu là gì? Sau đó, vận dụng những kiến thức này cùng với các nguyên tắc dưới đây để có một chiến lược đầu tư hiệu quả nhất.

• Chọn mua cổ phiếu tốt: Bạn phải có những đánh giá khách quan và toàn diện về sản phẩm cổ phiếu đó trước khi đầu tư. Thay vì chạy theo hiệu ứng FOMO, cần có sự soi xét kỹ về tiềm năng tăng trưởng và khả năng sinh lời của cổ phiếu.
• Mua cổ phiếu đúng thời điểm: Bạn nên cân nhắc kỹ càng trước khi mua cổ phiếu ở bất cứ thời điểm nào. Cần lựa chọn thời gian thích hợp để mua vào cổ phiếu, xác định rõ đó có phải thời điểm thuận lợi để mua hay không, cổ phiếu đang trong tình trạng như thế nào,...
• Nghiên cứu chiến lược đầu tư: Chiến lược đầu tư là điều bạn cần xác định rõ trước khi tham gia vào thị trường chứng khoán. Điều này tác động đến các hoạt động đầu tư của bạn sau này. Bạn có thể đọc thêm về “khẩu vị rủi ro” và cách phân tích để xác định mình thuộc tuýp nhà đầu tư nào và định sẵn chiến lược của bản thân trong tương lai.
• Giữ tâm lý ổn định khi giao dịch đầu tư: Thị trường chứng khoán liên tục biến động, do đó bản thân là nhà đầu tư bạn cần phải thật vững vàng và có tâm thế đủ mạnh. Những quyết định mua vào - bán ra sáng suốt và kịp thời sẽ giúp bạn thu lời hoặc cắt lỗ một cách ngoạn mục.
• Mua - bán cổ phiếu gián tiếp thông qua quỹ mở: Trong trường hợp là nhà đầu tư mới, chưa am hiểu về chứng khoán, hoặc quá bận và không có thời gian theo sát thị trường, bạn có thể cân nhắc đầu tư cổ phiếu gián tiếp thông qua quỹ mở. Khi đầu tư vào quỹ mở, tiền đầu tư của bạn sẽ được các chuyên gia tài chính phân bổ hợp lí nhằm mục đích cuối cùng là thu lời.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Không nên “bỏ tất cả trứng vào một giỏ”. Việc phân bổ vốn vào nhiều ngành, nhiều mã cổ phiếu hoặc cả các loại tài sản khác nhau (trái phiếu, vàng, quỹ mở, chứng chỉ quỹ ETF...) sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro và ổn định lợi nhuận trong dài hạn.
• Luôn cập nhật thông tin và học hỏi: Thị trường chứng khoán biến đổi từng ngày, do đó nhà đầu tư cần liên tục cập nhật tin tức kinh tế - tài chính, cũng như nâng cao kiến thức thông qua sách, khóa học hoặc theo dõi các báo cáo phân tích của công ty chứng khoán. Việc này giúp bạn ra quyết định chính xác và kịp thời hơn.

>> Xem thêm: Nên lướt sóng ngắn hạn hay đầu tư chứng khoán dài hạn?

Bạn muốn bắt tay vào đầu tư cổ phiếu? Zalopay sẽ là người bạn đồng hành đáng tin cậy của bạn. Với sản phẩm “Chứng khoán” được cung cấp bởi DNSE được tích hợp trên ứng dụng Zalopay. Bạn có thể bắt đầu đầu tư chỉ từ 01 cổ phiếu đơn giản, an toàn. Sau đây là cách mở tài khoản đầu tư chứng khoán trên Zalopay miễn phí:

• Bước 1: Tải Zalopay về điện thoại. Truy cập ứng dụng, chọn biểu tượng “Tất cả”.
• Bước 2: Chọn biểu tượng “Chứng khoán”.
• Bước 3: Tại màn hình chính của TK chứng khoán, chọn “Đăng ký tài khoản".

• Bước 4: Kiểm tra và bổ sung thông tin chi tiết, bấm “Tiếp tục”.
• Bước 5: Nhập mã PIN Zalopay hoặc xác thực bằng sinh trắc học (Touch ID/ Face ID).
• Bước 6: Hoàn thành đăng ký và chờ kết quả.

Ngoài ra, bạn cũng có thể xem hướng dẫn chi tiết cách mua và bán chứng khoán trên Zalopay TẠI ĐÂY.

Lợi nhuận của cổ phiếu đến từ đâu?

Lợi nhuận của cổ phiếu đến từ 2 nguồn chính là cổ tức và mức chênh lệch giá bán cổ phiếu. Trong đó: cổ tức là do doanh nghiệp phát hành cổ phiếu chi trả, chênh lệch giá là mức chênh lệch giữa giá mua vào và giá bán ra của cổ phiếu.

Nên đầu tư vào mã cổ phiếu nào?

Nên đầu tư vào mã cổ phiếu Ngân hàng. Bời vì các mã cổ phiếu Ngân hàng thuộc loại Blue chip trên thị trường chứng khoán và có xu hướng tăng trưởng ổn định theo thời gian.

Trên đây là những thông tin mà Zalopay chia sẻ về chủ đề “cổ phiếu là gì?”, cũng như phân loại và đặc điểm của từng loại cổ phiếu. Hy vọng thông qua bài viết này, bạn sẽ nắm vững hơn các kiến thức cơ bản về đầu tư, từ đó làm nền tảng để đưa ra các quyết định đầu tư sáng suốt, mang lại lợi nhuận cao.