Sàn Upcom là gì? Có nên đầu tư cổ phiếu trên sàn Upcom không?

>>> Tham khảo thêm: 

• Chỉ số Dow Jones là gì? Cách ứng dụng chỉ số Dow Jones trong đầu tư chứng khoán
• Dãy số Fibonacci là gì? Cách chốt lời hiệu quả nhờ áp dụng Fibonacci
• Chỉ số VNIndex là gì? Hướng dẫn cách đọc biểu đồ VNIndex

Căn cứ khoản 35 Điều 3 Nghị định 155/2020/NĐ-CP quy định về sàn Upcom như sau: “Hệ thống giao dịch Upcom là hệ thống giao dịch cho chứng khoán chưa niêm yết do Sở giao dịch chứng khoán tổ chức, vận hành.”

Upcom là từ viết tắt của Unlisted Public Company Market được thành lập năm 2009 bởi Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội, với một khởi đầu khiêm tốn chỉ có khoảng 10 doanh nghiệp tham gia. Đây là thị trường giao dịch chứng khoán của các công ty TNHH hoặc công ty cổ phần chưa niêm yết. Khi cổ phiếu của công ty chưa được đăng ký hoặc không đáp ứng điều kiện để niêm yết trên sàn HoSE và HNX sẽ được giao dịch tại đây.

Đây được xem là trạm trung chuyển chứng khoán kích thích các công ty chưa niêm yết tham gia đầu tư một cách minh bạch. Hàng hoá giao dịch trên sàn Upcom bao gồm cổ phiếu, trái phiếu chuyển đổi.

Với sức hấp dẫn của một thị trường mới nổi và tiềm năng phát triển lớn, số lượng cổ phiếu niêm yết trên sàn đã tăng trưởng vượt bậc. Đến cuối tháng 06/2024, sàn Upcom  đã trở thành "ngôi nhà chung" của hơn 878 mã cổ phiếu, vượt qua cả hai sàn giao dịch lớn là HOSE và HNX về số lượng doanh nghiệp niêm yết.

Trên sàn Upcom, có 3 nhóm cổ phiếu chính được phân loại theo quy mô của tổ chức phát hành, đó là: 

• Nhóm Upcom Large: Là nhóm các mã cổ phiếu được phát hành bởi doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu tối thiểu là 1.000 tỷ đồng. 
• Nhóm Medium Group: Nhóm cổ phiếu là của các công ty phát hành có vốn chủ sở hữu từ 300 tỷ đồng đến dưới 1.000 tỷ đồng. 
• Nhóm Upcom Small: Là nhóm cổ phiếu thấp thuộc các của công ty phát hành có vốn từ 10 tỷ đồng đến 300 tỷ đồng. 

Có thể thấy, 3 nhóm cổ phiếu trên sàn Upcom được phân chia theo quy mô của doanh nghiệp từ nhỏ đến vừa và lớn. Điều này khiến Upcom trở thành sàn giao dịch phù hợp với nhiều đối tượng kinh doanh khác nhau. Đối với cổ phiếu do các công ty lớn phát hành sẽ có giá trị cao và tiềm năng tăng trưởng ổn định. Còn cổ phiếu được phát hành bởi các công ty nhỏ có giá trị thấp thì tăng trưởng với mức chậm hơn. Như vậy, lựa chọn cổ phiếu nào để đầu tư là rất quan trọng.

Theo quy định hiện hành, các công ty đại chúng phải hoàn tất đăng ký giao dịch cổ phiếu trên sàn Upcom trong vòng 30 ngày kể từ khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xác nhận hoàn tất thủ tục đăng ký công ty đại chúng. Điều kiện để giao dịch trên sàn này cũng chính là các tiêu chuẩn cơ bản để trở thành công ty đại chúng, bao gồm:

• Vốn điều lệ: Công ty cần có vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng trở lên tại thời điểm chào bán cổ phiếu. Giá trị này phải khớp với số liệu trên sổ sách kế toán.
• Hoạt động kinh doanh: Trong 5 năm liền trước thời điểm đăng ký giao dịch, công ty cần có kết quả kinh doanh tốt, đảm bảo không lỗ lũy kế và duy trì được lợi nhuận.
• Cổ phần phân phối: Doanh nghiệp cần có vốn điều lệ đã góp từ 30 tỷ đồng trở lên và tối thiểu 10% số cổ phần có quyền biểu quyết do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải cổ đông lớn nắm giữ.
• Chào bán cổ phiếu lần đầu: Công ty phải hoàn tất việc chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng, được đăng ký theo quy định tại khoản 1 Điều 16 của Luật Chứng khoán.

Ngoài ra, sau khi niêm yết trên sàn Upcom, các công ty cần đảm bảo cung cấp đầy đủ thông tin như báo cáo tài chính định kỳ hàng năm, tuân thủ các yêu cầu minh bạch và trách nhiệm công bố thông tin theo quy định.

Để giao dịch trên sàn Upcom nhà đầu tư cần biết những vấn đề như sau:

Biên độ dao động

Sàn Upcom nổi bật với biên độ dao động giá cổ phiếu rất linh hoạt, có thể lên đến 15% so với giá tham chiếu trong một phiên giao dịch, cao hơn đáng kể so với mức 10% và 7% của sàn HNX và HOSE. 

Đặc biệt, đối với cổ phiếu mới niêm yết hoặc sau một thời gian dài không giao dịch, biên độ giao động có thể lên tới 40%, tạo điều kiện cho giá cổ phiếu điều chỉnh linh hoạt theo diễn biến thị trường. Điều này giúp tăng tính thanh khoản và hấp dẫn của sàn Upcom đối với nhà đầu tư.

>>> Tham khảo: Ý nghĩa các màu sắc trong chứng khoán, 

Thời gian giao dịch

Sàn giao dịch Upcom có ​​quy định cụ thể về giờ giao dịch trong ngày: 

• Buổi sáng bắt đầu từ 9:00 sáng đến 11:30 trưa.
• Buổi chiều bắt đầu từ 13:30 chiều đến 15:00 chiều. 

Sàn Upcom chỉ có hai phiên giao dịch trong ngày đối với phương thức khớp lệnh liên tục. Còn phương thức giao dịch thỏa thuận, không có quy định nào về số lượng lệnh và thời gian chỉ cần đảm bảo rằng bạn giao dịch  khi sàn đang hoạt động. Sàn đóng cửa vào thứ 7 và chủ nhật hàng tuần và các ngày nghỉ theo quy định của Bộ Luật Lao động. 

Nguyên tắc khớp lệnh

Sàn giao dịch của Upcom tuân theo hai nguyên tắc khớp lệnh chính:

• Ưu tiên về thời gian: Nếu các nhà đầu tư đặt cùng mức giá, ai đặt lệnh trước sẽ được ưu tiên thực hiện trước. 
• Ưu tiên về giá: Giá bán thấp hơn sẽ được ưu tiên nếu nhà đầu tư đặt lệnh bán và giá mua cao hơn được ưu tiên nếu nhà đầu tư đặt lệnh mua.

Đối với lệnh thỏa thuận các giao dịch sẽ được ưu tiên khớp trước so với lệnh khớp lệnh liên tục. Điều này giúp tăng tính linh hoạt và tạo điều kiện để các nhà đầu tư thỏa thuận trực tiếp, tối ưu hóa chiến lược giao dịch của mình.

Đơn vị giao dịch và giá tham chiếu

Về đơn vị giao dịch trên sàn Upcom được quy định như sau:

• Lô chẵn: Khối lượng với giao dịch là 100 cổ phiếu/ trái phiếu hoặc bội số của 100. 
• Lô lẻ: Khối lượng giao dịch từ 1 đến 99 cổ phiếu/ trái phiếu. Thông thường, ít nhà đầu tư mua các cổ phiếu với khối lượng lẻ trừ khi đó là cổ phiếu hiếm trên thị trường. Vì giao dịch lô lẻ có tính thanh khoản thấp, chỉ khớp lệnh khi bạn bán lô lẻ và có người mua lô lẻ.

Lô lẻ hiếm khi được giao dịch trên thị trường, trong tài khoản giao dịch chứng khoán bạn sẽ không thấy hiển thị lô lẻ. Nhà đầu tư cần hiểu rằng nếu khối lượng giao dịch cổ phiếu ngày hôm đó là 760.067, tức là chỉ có 67 lệnh được khớp trong lô lẻ. 

Giá tham chiếu được sử dụng ở đây là giá được tính theo phương pháp bình quân gia quyền của giá khớp lệnh liên tục trong phiên giao dịch gần nhất trước đó. 

Bước giá quy định trên Upcom là 100 đồng. Bạn có thể đặt giá 10.500, 10.600 nhưng không thể đặt giá 10.550 vì đây là bước giá 50 đồng.

Lệnh giao dịch trên sàn Upcom

Sàn Upcom chỉ áp dụng một lệnh duy nhất là lệnh giới hạn (lệnh LO). Đây là lệnh mà nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu với bất kỳ giá nào chỉ cần đặt giá trong khoảng giá trần và giá sàn. 

Lệnh này có hiệu lực ngay khi được nhập vào hệ thống. Lệnh chỉ khi bị hủy bỏ hoặc kết thúc phiên giao dịch mới hết hiệu lực. Trong trường hợp nhà giao dịch muốn sửa hoặc hủy lệnh trong khi lệnh vẫn còn hiệu lực phải tuân thủ quy định sau. 

Việc hủy lệnh giới hạn chỉ áp dụng cho lệnh chưa được khớp, tức là giao dịch chưa được thực hiện hoặc chưa giao dịch hết. Nếu bạn sửa khối lượng giảm thì thứ tự ưu tiên vẫn như cũ. Trong trường hợp sửa khối lượng tăng, thứ tự ưu tiên được tính từ khi lệnh được sửa.

Giá trần và giá sàn trên sàn Upcom được tính dựa trên giá tham chiếu cùng biên độ dao động giá.

Trong trường hợp giá trần và giá sàn bằng giá tham chiếu, giới hạn dao động giá sẽ được điều chỉnh theo đơn vị yết giá:

Trường hợp giá tham chiếu có giá trị 100 đồng:

Để được niêm yết trên sàn chứng khoán Upcom, các doanh nghiệp phải đáp ứng các điều kiện và thực hiện đầy đủ các bước theo quy định. Dưới đây là các yêu cầu cơ bản trong quy trình niêm yết:

• Đáp ứng điều kiện tài chính: Doanh nghiệp cần đạt được các tiêu chuẩn về tài chính như doanh thu, lợi nhuận, tổng tài sản và vốn chủ sở hữu. Những tiêu chí này được xác định dựa trên các quy định cụ thể do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ban hành.
• Công bố thông tin minh bạch: Để đảm bảo tính minh bạch và tin cậy, doanh nghiệp phải cung cấp thông tin đầy đủ về tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh và quản trị công ty. Điều này bao gồm việc công bố các báo cáo tài chính định kỳ, báo cáo thường niên, thông báo của Hội đồng quản trị, cũng như các sự kiện quan trọng có ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.
• Tuân thủ quy định của cơ quan chức năng: Các quy trình và quy định của Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam cùng Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần được doanh nghiệp tuân thủ nghiêm ngặt. Điều này bao gồm việc nộp hồ sơ, thực hiện các bước kiểm tra và xét duyệt từ cơ quan quản lý.
• Thực hiện yêu cầu của sàn Upcom: Doanh nghiệp cần chuẩn bị và cung cấp đầy đủ tài liệu, báo cáo và thông tin theo yêu cầu của sàn Upcom. Việc này đảm bảo doanh nghiệp đáp ứng được các tiêu chí và tiêu chuẩn do sàn giao dịch đặt ra.
• Kiểm tra và xét duyệt hồ sơ: Cơ quan quản lý sẽ tiến hành thẩm định và xét duyệt các hồ sơ, tài liệu được doanh nghiệp gửi đến để đảm bảo việc niêm yết tuân thủ quy định pháp luật và đáp ứng yêu cầu của thị trường.
• Niêm yết và giao dịch cổ phiếu: Sau khi hồ sơ được phê duyệt, doanh nghiệp sẽ chính thức niêm yết trên sàn Upcom. Từ đây, cổ phiếu của doanh nghiệp sẽ bắt đầu được giao dịch công khai trên thị trường.

>>> Xem thêm các thuật ngữ liên quan: Doanh thu thuần, Lợi nhuận gộp, Lợi nhuận ròng, Lợi tức, ROE,…

Sàn Upcom dành cho mọi đối tượng từ nhà đầu tư (investor), nhà giao dịch (trader). Tuy nhiên, phần lớn các nhà đầu tư tham gia sàn Upcom hơn nhà giao dịch. Các nhà đầu tư trên sàn Upcom thường nắm giữ cổ phiếu trong thời gian dài và họ kiếm lợi nhuận dựa vào các công ty tăng trưởng trong dài hạn.

Điều này được lý giải bởi các công ty niêm yết trên sàn Upcom thường có quy mô nhỏ hơn nhiều so với các công ty niêm yết trên sàn HNX hay HOSE. Vì vậy, tính thanh khoản của các cổ phiếu thường thấp hơn, dẫn đến các nhà giao dịch ít tham gia vào thị trường Upcom.

Nếu bạn là một nhà đầu tư dài hạn thì sàn Upcom sẽ mang đến cho bạn nhiều cơ hội để tìm được các cổ phiếu với mức giá tốt, tiềm năng tăng trưởng tốt trong dài hạn.

>>> Xem thêm:

• Nhà đầu tư cần làm gì vào mỗi khi thị trường điều chỉnh?
• Top các phương pháp đầu tư chứng khoán hiện nay
• Tổng hợp kiến thức, chiến thuật đầu tư tài chính hiệu quả

Mặc dù sàn Upcom là nơi mà nhà đầu tư có thể kiếm lời lớn nhờ vào một số cổ phiếu có giá trị cao. Nhưng nếu bạn vẫn phân vân có nên đầu tư trên sàn Upcom hay không, bạn nên hiểu rõ một số hạn chế của sàn Upcom trước khi quyết định tham gia giao dịch tại sàn:

• So với sàn HoSE hoặc HNX, chứng khoán trên sàn Upcom có ​​tính rủi ro cao hơn dẫn đến giá niêm yết tại Upcom thấp hơn hai sàn trên. Tuy nhiên, nếu tìm hiểu và nghiên cứu kỹ, các nhà đầu tư có thể thu lợi nhuận lớn từ Upcom. 
• Trên sàn Upcom, tồn tại một số cổ phiếu có tính thanh khoản thấp hoặc cổ phiếu đã ngừng giao dịch.
• Sàn Upcom được cho là phù hợp để đầu cơ hơn là đầu tư. Nguyên nhân là do biên độ dao động của sàn Upcom là 15%, cao hơn nhiều so với sàn HNX là 10% và sàn HoSE là 7.5%. 
• Trong số 3 sàn HoSE, HNX và Upcom, Sàn Upcom được đánh giá có tiêu chuẩn thấp hơn.

>>> Xem thêm: IRR là gì?, Đòn bẩy tài chính là gì?, Lãi suất chiết khấu là gì? 

Thực tế sàn Upcom là nơi tất cả các nhà đầu tư chưa được niêm yết giao dịch và chỉ số biến động lớn nên rủi ro gánh chịu cũng khá cao. Tuy nhiên không thể phủ nhận cơ hội thu lợi nhuận từ thị trường này. Do đó khi đầu tư trên sàn Upcom các nhà đầu tư cần lưu ý những điều sau:

• Ưu tiên công ty có công khai thông tin rõ ràng và minh bạch, giá cả hợp lý. Những doanh nghiệp được đánh giá chất lượng nên được ưu tiên lựa chọn để hạn chế rủi ro.
• Không đầu tư vào những cổ phiếu thường xuyên có biến động bất thường. 
• Lưu ý thời điểm mua/bán, giá bán thấp được nhiều người săn đón. Do đó theo dõi cổ phiếu để không bỏ lỡ thời điểm mua/bán được giá hời.  
• Một điều cần chú ý là biên độ biến động giá của sàn Upcom. Vì cổ phiếu trên sàn này dao động trong biên độ cộng/trừ 15%. Nhưng nếu là cổ phiếu giao dịch lần đầu tiên hoặc nghỉ giao dịch trong 25 ngày liên tiếp thì biên độ dao động cộng/trừ 40% so với giá tham chiếu.
• Nếu bạn không nắm rõ thông tin cổ phiếu muốn mua và đưa ra giá không hợp lý rất dễ bị thua lỗ.
• Trái phiếu trên sàn Upcom không có quy định cụ thể về giá nên thị trường cung cầu sẽ quyết định giá giao dịch của loại chứng khoán này. Cách đầu tư vào trái phiếu tương tự như trên các sàn giao dịch khác nhưng giá sẽ tốt hơn rất nhiều. Nhà đầu tư nên chú ý vấn đề này để đạt được hiệu quả tốt nhất. 

Bạn đang bắt đầu hành trình đầu tư? Zalopay sẽ là người bạn đồng hành đáng tin cậy của bạn. Với sản phẩm Tài khoản chứng khoán được cung cấp bởi DNSE trên ứng dụng Zalopay, hỗ trợ đầu tư chỉ từ 01 cổ phiếu, việc đầu tư chứng khoán trở nên dễ dàng hơn với mọi người. Sau đây là cách mở tài khoản đầu tư chứng khoán trên Zalopay miễn phí:

• Bước 1: Mở ứng dụng Zalopay, tại màn hình chính, chọn biểu tượng Tài khoản chứng khoán hoặc truy cập vào mục Tất cả dịch vụ.
• Bước 2: Tại giao diện Tài khoản chứng khoán, chọn Đăng ký tài khoản.
• Bước 3: Điền đầy đủ thông tin cá nhân, kiểm tra lại chi tiết và nhấn Tiếp tục.

• Bước 4: Đọc kỹ hợp đồng, ký tên và chọn Ký hợp đồng.
• Bước 5: Xác thực bằng mã PIN Zalopay hoặc tính năng sinh trắc học.
• Bước 6: Hoàn tất đăng ký và chờ kết quả phê duyệt.

Bài viết trên Zalopay đã chia sẻ cho các bạn những kiến thức xoay quanh sàn Upcom là gì mà các nhà đầu tư cần biết khi mới gia nhập vào sàn này. Mỗi sàn chứng khoán đều có ưu, nhược điểm riêng. Mặc dù giá chứng khoán trên sàn Upcom thấp hơn so với sàn HoSE và HNX nên nhà đầu tư có thể mua chứng khoán với giá hời hơn nhưng tiềm ẩn rủi ro cao. Tuy nhiên tiềm năng sinh lời với tỷ suất lợi nhuận hấp dẫn của sàn Upcom cũng là một yếu tố thu hút các nhà đầu tư. Nếu muốn tham gia giao dịch trên sàn chứng khoán này và thu được lợi nhuận thì việc trang bị những kiến ​​thức chuyên môn và tích luỹ kinh nghiệm là vô cùng quan trọng.