Đầu tư trái phiếu là gì? Những vấn đề then chốt cần lưu ý

Tổng quan về trái phiếu

Trái phiếu là gì?

Căn cứ theo Luật Chứng khoán số 54/2019/QH14, tại Mục 3 Điều 4 có nêu khái niệm Trái phiếu như sau: “Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành.”

Ngoài ra, đi với khái niệm trái phiếu bạn cũng cần biết về trái chủ là gì? Hiểu theo một cách đơn giản, trái chủ chính là người cho doanh nghiệp vay tiền thông qua hình thức mua cổ phiếu do doanh nghiệp đó phát hành.

Ví dụ về trái phiếu: Giả sử một trái phiếu mệnh giá 1000đ được phát hành với mức lãi suất hiện hành là 10% và lãi suất trái phiếu (coupon) 10%/năm.

Trong tương lai sẽ có 3 trường hợp xảy ra:

• Nếu lãi suất hiện hành bằng lãi suất coupon bằng 10% thì mức lợi nhuận giữa đầu tư trái phiếu và gửi tiết kiệm Ngân hàng là bằng nhau
• Nếu lãi suất hiện hành là 8% và lãi suất trái phiếu là 10% lúc này ta thấy đầu tư vào trái phiếu sẽ nhận được mức lợi nhuận cao hơn so với gửi tiết kiệm tại Ngân hàng.
• Nếu lãi suất hiện hành là 12% cao hơn lãi suất coupon là 10% thì ta thấy gửi tiền vào ngân hàng sẽ có lợi nhuận cao hơn so với đem đi đầu tư chứng khoán.

Xem thêm: Trái phiếu doanh nghiệp là gì? Những lưu ý khi mua trái phiếu doanh nghiệp

Đặc điểm của trái phiếu

Trái phiếu được xem là kênh đầu tư chứng khoán an toàn với những đặc điểm sau:

• Đặc điểm về lợi tức: Lợi tức của trái phiếu không phụ thuộc vào tình hình hoạt động của doanh nghiệp phát hành. Nhà đầu tư khi nắm giữ trái phiếu với kỳ hạn xác định sẽ đảm bảo được khoản thu nhập đều đặn theo đúng thỏa thuận ban đầu với doanh nghiệp.
• Người sở hữu trái phiếu được ưu tiên thanh toán: Đơn vị phát hành trái phiếu có nghĩa vụ thanh toán cho nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu trong bất cứ hoàn cảnh nào. Trong trường hợp đơn vị giải thể hoặc phá sản, các trái chủ sẽ được thanh toán nợ trước, tiếp theo đến các cổ đông. 

• Người sở hữu trái phiếu chỉ đóng vai trò là người cho vay: Các nhà đầu tư (trái chủ) không phải chịu bất cứ trách nhiệm nào về việc sử dụng vốn vay của tổ chức, đơn vị phát hành trái phiếu. 

Các loại trái phiếu phổ biến trên thị trường

Trên thị trường đầu tư chứng khoán hiện nay, trái phiếu được chia ra thành nhiều loại dựa theo chủ thể, hình thức và lợi tức, cụ thể như sau:

Dựa theo chủ thể phát hành:

• Trái phiếu Chính phủ là trái phiếu được Chính phủ phát hành nhằm huy động số tiền nhàn rỗi của dân, các tổ chức kinh tế - xã hội. Đây được xem là kênh đầu tư trái phiếu an toàn, uy tín, ít rủi ro nhất.

• Trái phiếu doanh nghiệp là trái phiếu được các doanh nghiệp phát hành nhằm huy động vốn để hoạt động, phát triển. Khi mua trái phiếu của một doanh nghiệp, các nhà đầu tư sẽ trở thành chủ nợ của doanh nghiệp đó.
• Trái phiếu ngân hàng và các tổ chức tài chính là trái phiếu được phát hành nhằm tăng thêm vốn hoạt động, mở rộng quy mô của chủ thể phát hành.

Dựa theo hình thức trái phiếu:

• Trái phiếu vô danh là trái phiếu không ghi tên người mua vào sổ của người phát hành. Người nắm giữ trái phiếu sẽ được hưởng hoàn toàn quyền lợi.
• Trái phiếu định danh là trái phiếu có tên người mua được ghi vào sổ của người phát hành. Nó trái ngược với trái phiếu vô danh.

Dựa theo lợi tức của trái phiếu: 

• Trái phiếu lãi suất cố định là loại hình đầu tư mà các trái chủ sẽ nhận được lợi tức cố định được tính theo % mệnh giá phát hành. 
• Trái phiếu lãi suất biến đổi là loại hình đầu tư mà các trái chủ sẽ nhận được lợi tức có sự biến đổi ở các kỳ, lợi tức được tính dựa theo lãi suất tham chiếu.
• Trái phiếu không lãi suất là loại hình đầu tư mà các trái chủ sẽ không được tính lãi suất, thay vào đó được mua thấp hơn so với mệnh giá phát hành. Khi đáo hạn, các nhà đầu từ sẽ nhận được khoản tiền bằng với mệnh giá. Lợi tức chính là phần chênh lệch giữa giá mua thấp và giá bán đúng mệnh giá. 

Phân biệt cổ phiếu và trái phiếu

Trên thị trường chứng khoán có 2 hình thức đầu tư được lựa chọn nhiều là: cổ phiếu và trái phiếu. Tuy nhiên, với những người mới tiếp xúc với chứng khoán thường nhầm lẫn giữa hai hình thức đầu tư này. 

Để hiểu và phân biệt rõ ràng, bạn hãy theo dõi những yếu tố của từng loại hình đầu tư sau:

Đầu tư trái phiếu là gì?

Đầu tư trái phiếu là hình thức đầu tư mà tại đó người đầu tư trái phiếu đóng vai trò là người cho vay và tổ chức, đơn vị phát hành trái phiếu là người đi vay. Hình thức đầu tư trái phiếu quy định rõ nghĩa vụ phải thanh toán của người phát hành với các trái chủ được ghi trong hợp đồng.

Đầu tư trái phiếu là một cách tạo thêm nguồn thu nhập thụ động một cách an toàn hơn so với cổ phiếu. 

Những rủi ro cần lưu ý khi đầu tư trái phiếu

Rủi ro lãi suất:

Lãi suất và mệnh giá của trái phiếu có mối quan hệ nghịch với nhau. Khi lãi suất tăng, các nhà đầu tư có xu hướng bỏ các trái phiếu có mức lãi thấp hơn, dẫn đến việc mệnh giá giảm. Ngược lại với khi lãi suất trái phiếu giảm, các nhà đầu tư sẽ tìm đến những trái phiếu có mức lợi tức cao hơn, giá trái phiếu lúc này tăng.

Rủi ro pháp lý

Thị trường trái phiếu phát triển nóng, nhiều doanh nghiệp mới gia nhập khiến cho nhà đầu tư khó xác định được trái phiếu nào an toàn, minh bạch. Một số đơn vị, tổ chức không cung cấp đầy đủ thông tin để các nhà đầu tư hiểu rõ và đánh giá trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Các nhà đầu tư cần nắm bắt, sàng lọc thông tin, đánh giá để đưa ra quyết định đầu tư với những trái phiếu minh bạch.

Rủi ro thanh khoản

Nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường trái phiếu thứ cấp nơi các doanh nghiệp đóng vai trò là nhà phát hành có thể gặp rủi ro về thanh khoản do thị trường của loại cổ phiếu này thưa thớt người tham gia. Lúc này, nhà đầu tư không thể ngay lập tức bán được trái phiếu khi có nhu cầu tiền mặt, hoặc mức lợi tức không đúng như kỳ vọng, hoặc các chi phí để chuyển đổi từ trái phiếu thành tiền mặt nhiều hơn.

Rủi ro tín dụng

Trái phiếu do Chính phủ phát hành có mức tín dụng cao nhất, có khả năng thu thuế và phát hành tiền để trả nợ, thanh toán trái phiếu. 

Đối với doanh nghiệp nếu rơi và tình trạng phá sản, mất khả năng thanh toán, các nhà đầu tư trái phiếu có khả năng sẽ không nhận đúng hạn gốc và lãi. Khi đó, những trái phiếu không có tài sản đảm bảo, không có tổ chức bảo lãnh, các nhà đầu tư có thể sẽ phải chịu rủi ro thua lỗ. 

Rủi ro lạm phát

Trong trường hợp lạm phát tăng cao, vượt qua lợi tức từ trái phiếu. Khi đó khoản đầu tư trái phiếu có thể thu về lợi tức âm, sức mua trên thị trường giảm xuống và mất đi khả năng thu hồi vốn. 

Rủi ro xếp hạng

Những công ty có xếp hạng tín dụng thấp thường bị tính lãi các khoản vay cao hơn từ ngân hàng, tổ chức tài chính. Điều này có thể ảnh hưởng đến việc chi trả các khoản nợ của công ty, trong đó có cổ phiếu. Người sở hữu những trái phiếu dạng này sẽ rất khó để thực hiện giao dịch.

Mong rằng với những kiến thức mà ZaloPay đã chia sẻ có thể giúp bạn hiểu hơn về hình thức đầu tư trái phiếu và đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn nhằm tối ưu lợi nhuận mức cao nhất.