Chứng khoán phái sinh là gì? Kiến thức tổng quát về thị trường chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh là gì? Ví dụ về chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh được định nghĩa là một công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng có giá phụ thuộc vào nhiều hay một loại tài sản cơ sở. Bao gồm 4 loại:

• Hợp đồng tương lai
• Hợp đồng hoán đổi
• Hợp đồng kỳ hạn
• Hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng phái sinh được giao dịch ở thời điểm hiện tại nhưng sẽ được thực hiện vào một ngày đã xác định trong tương lai. Trong đó, hợp đồng xác nhận quyền và nghĩa vụ của các bên trong việc chuyển giao số lượng tài sản cơ sở, thanh toán tiền với mức giá đã xác định.

Xem thêm: Những app đầu tư tài chính hiệu quả nhất

Tại thị trường chứng khoán Việt Nam hiểu một cách đơn giản, chứng khoán phái sinh là sự phân tích và dự đoán tăng (long) hay giảm (short) trong tương lai của một tài sản cơ sở. Để hình dung rõ hơn, bạn có thể tham khảo ví dụ minh họa thực tiễn sau đây:

• Ví dụ giao dịch phái sinh chiều giá tăng: 

Trên thị trường, cà phê đang có giá 45.000 đồng/kg. Anh X dự đoán 03 tháng sau giá cà phê sẽ tăng lên mức 50.000 đồng/kg. Anh X tiến hành vay qua hợp đồng (không phải tài sản thực) 01 tấn cà phê có giá 45.000 đồng/kg. 03 tháng sau giá lên mức 50.000 đồng/kg, anh X bán lại hợp đồng đã mua trước đó cho anh Y. Cuối cùng, anh X lãi được 5 triệu đồng qua việc dự đoán giá cà phê sẽ tăng trong tương lai. 

• Ví dụ giao dịch phái sinh chiều giá giảm: 

Trên thị trường, cà phê đang có giá 45.000 đồng/kg. Anh X dự đoán 03 tháng sau giá cà phê sẽ giảm về mức 40.000 đồng/kg. Anh X tiến hành vay qua hợp đồng (không phải tài sản thực) 01 tấn cà phê có giá 45.000 đồng/kg. Sau đó, bán lại cho anh Y 01 tấn cà phê với mức giá 45.000 đồng/kg thu về 45 triệu đồng. 03 tháng sau giá về mức 40.000 đồng/kg, anh X mua lại 01 tấn cà phê với mức giá trên để trả lại khoản đã vay trước đó. Cuối cùng, anh X lãi được 5 triệu đồng qua việc dự đoán giá cà phê sẽ giảm trong tương lai.

Phân loại chứng khoán phái sinh

Dựa vào Luật Chứng khoán mà có 3 loại chứng khoán phái sinh sau đây:

Hợp đồng tương lai: là một hình thức chứng khoán phái sinh được niêm yết trên sàn xác nhận giao dịch giữa các bên thực hiện một trong 2 giao dịch bao gồm:

• Mua/bán tài sản cơ sở vào ngày được xác định cụ thể trong tương lai.
• Thanh toán chênh lệch giữa giá trị tài sản tại thời điểm ký kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào một ngày cụ thể trong tương lai.

Hợp đồng quyền chọn: xác nhận quyền và nghĩa vụ của bên mua, bên bán thực hiện giao dịch một trong hai giao dịch bao gồm:

• Mua/bán tài sản cơ sở được xác định tại thời điểm trước hoặc vào ngày cụ thể trong tương lai.
• Thanh toán chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm ký kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào một ngày cụ thể trong tương lai.

Hợp đồng kỳ hạn: là chứng khoán phái sinh được giao dịch theo hình thức thỏa thuận. Hợp đồng xác nhận cam kết giữa các bên trong giao dịch mua/bán tài sản cơ sở theo mức giá vào ngày được xác định cụ thể trong tương lai.

Phân biệt chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở

Dựa vào bản chất và đặc điểm mà có sự khác biệt giữa chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh như sau:

Phân biệt giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu

Có nên đầu tư vào chứng khoán phái sinh không?

Chứng khoán phái sinh là kênh đầu tư được khá nhiều người quan tâm vì tiềm năng sinh lời cao. Những ưu điểm dưới đây là nền tảng giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định một cách hợp lý:

• Phòng hộ hoặc giảm nhẹ rủi ro trong các tài sản cơ sở
• Chứng khoán phái sinh cung cấp đòn bẩy cao giúp nhà đầu tư gia tăng lợi nhuận nhanh chóng.
• Nhà đầu tư có thể thu được lợi nhuận bất chấp khi thị trường cơ sở tăng hay giảm.
• Giao dịch T0 linh hoạt, không bị giới hạn số lượng.
• Thanh khoản cao

Xem thêm: Các quỹ đầu tư lớn và uy tín tại Việt Nam

Thị trường chứng khoán phái sinh sẽ phù hợp với ai?

Dựa vào vị thế và mục đích đầu tư mà thị trường chứng khoán phái sinh sẽ phù hợp với các nhà đầu tư sau:

• Nhà đầu tư không có ý định tham gia thị trường cơ sở nhưng muốn tận dụng sự tăng/giảm chỉ số thị trường cơ sở để thu được lợi nhuận trong ngắn hạn.
• Nhà đầu tư có nhu cầu giao trên thị trường cơ sở và muốn sử dụng chứng khoán phái sinh làm công cụ để giảm thiểu rủi ro cho danh mục đầu tư.
• Nhà đầu tư có tham gia mua/bán đồng thời một hay nhiều loại chứng khoán phái sinh với mục đích hạn chế chênh lệch giá và tận dụng chênh lệch giá giữa các hợp đồng để tìm kiếm lợi nhuận phi rủi ro.

Các bước đầu tư chứng khoán phái sinh an toàn dành cho người mới

Về cơ bản, có 4 bước bạn cần thực hiện khi lần đầu tiên đầu tư chứng khoán phái sinh:

• Bước 1: Mở tài khoản giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh
• Bước 2: Nộp tiền ký quỹ
• Bước 3: Cài đặt ứng dụng giao dịch trên điện thoại hoặc truy cập website của công ty chứng khoán mà bạn mở tài khoản
• Bước 4: Bắt đầu giao dịch

Các công ty chứng khoán phái sinh uy tín tại Việt Nam

Để tham gia thị trường chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư nên lựa chọn những công ty chứng khoán uy tín và có tên tuổi trên thị trường. Dưới đâu là danh sách những công ty chứng khoán hỗ trợ giao dịch chứng khoán phái sinh hàng đầu tại Việt Nam:

• Công ty chứng khoán VPS
• Công ty chứng khoán VNDirect (VND)
• Công ty chứng khoán Sài Gòn (SSI) 
• Công ty chứng khoán Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBS)
• Công ty chứng khoán Bản Việt
• Công ty chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh
• Công ty chứng khoán MB (MBS)
• Công ty chứng khoán Rồng Việt
• Công ty chứng khoán ACB
• Công ty chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam
• Công ty chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BSI)
• Công ty chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam)

Như vậy bài viết trên ZaloPay đã giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về thắc mắc chứng khoán phái sinh là gì và tổng quan cách thức giao dịch tại thị trường chứng khoán phái sinh. Hy vọng đây là những thông tin hữu ích giúp bạn có thể thành công trong con đường phát triển tài chính cá nhân.