Đầu tư cổ phiếu là gì? 5 bước đầu tư an toàn cho người mới bắt đầu

Tham khảo thêm:

• 8 cách chọn cổ phiếu tốt, sinh lời cao để đầu tư
• Thời gian diễn ra các phiên giao dịch chứng khoán
• Sàn chứng khoán là gì? Top 4 sàn giao dịch chứng khoán uy tín nhất Việt Nam
• Bộ sách hay dạy làm giàu từ chứng khoán cho người mới bắt đầu

1. Cổ phiếu là gì? Ví dụ về đầu tư cổ phiếu

Căn cứ theo Khoản 1, Điều 121 của Luật Doanh nghiệp số 59/2020/QH14: “Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó”. 

Nói cách khác, cổ phiếu là một loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu cổ phần của nhà đầu tư với tổ chức phát hành. Khi đó, người nắm giữ cổ phiếu trở thành cổ đông cũng là một trong những chủ sở hữu của doanh nghiệp. Như vậy, cổ đông sẽ được nhận những lợi ích cùng quyền lợi hợp pháp (lợi nhuận, quyền biểu quyết) dựa trên các hoạt động của công ty.

Cổ phiếu là loại tài sản có thể chuyển nhượng, trao đổi và mua bán. Giá trị cổ phiếu chịu tác động trực tiếp bởi thị trường, tình hình kinh tế và khả năng hoạt động của doanh nghiệp. 

Xem thêm: Đầu tư trái phiếu là gì? và những lưu ý khi đầu tư trái phiếu

Ví dụ về đầu tư cổ phiếu:

Giả sử, nhà đầu tư đang sở hữu 1.000 cổ phiếu của công ty X với giá trị tại thời điểm phát hành là 50.000 đồng/cổ phiếu → Giá trị cổ phiếu sẽ là: 1000 x 50.000 = 50.000.000 đồng. 

Sau khoảng 1 năm, công ty X hoạt động tốt và thu được lợi nhuận. Mệnh giá cổ phiếu tăng lên 60.000 đồng/cổ phiếu → Giá trị bạn nhận được sẽ là 1.000 x 60.000 = 60.000.000 đồng.

Với ví dụ này, bạn dễ dàng tính được lợi nhuận nhận được sau 1 năm. 

2. Kiến thức cơ bản bạn cần biết khi đầu tư cổ phiếu

Có bao nhiêu loại cổ phiếu trên thị trường?

Thị trường Việt Nam hiện tại có hai loại cổ phiếu phổ biến:

Cổ phiếu thường (Cổ phiếu phổ thông): Người sở hữu được phép tham gia biểu quyết tại đại hội cổ đông và nhận cổ tức dựa trên lợi nhuận của doanh nghiệp. Khi công ty phá sản hay phân chia tài sản, cổ đông cổ phiếu thường xếp sau cổ đông ưu đãi.

Cổ phiếu ưu đãi: Gồm cổ phiếu ưu đãi cổ tức và cổ phiếu ưu đãi hoàn lại. Cổ đông ưu đãi không có quyền biểu quyết tại đại hội cổ đông nhưng được ưu tiên chia tài sản trước cổ đông thường khi công ty phá sản. 

Xem thêm: Nên đầu tư vào cổ phiếu nào?

Ý nghĩa các màu sắc trên bảng giá chứng khoán

• Màu xanh: Giá tăng so với giá tham chiếu.
• Màu vàng: Giá không đổi với giá tham chiếu.
• Màu đỏ: Giá giảm so với giá tham chiếu.

Khung giờ giao dịch chứng khoán phổ biến 

Giờ giao dịch chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh sẽ được tính theo giờ hành chính, tức là bắt đầu từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần, nghỉ vào cuối tuần và các ngày lễ quan trọng. Khung giờ cụ thể như sau:

• Giờ mở sàn: 9h - 11h30
• Giờ nghỉ trưa: 11h30 - 13h
• Giờ đóng sàn: 15h

Khi nào nên mua cổ phiếu?

• Đã tích lũy kiến thức và nắm bắt tình hình biến động thị trường.
• Có kế hoạch đầu tư dài hạn cụ thể: mục đích, chiến lược, công ty có tiềm năng,...
• Giá cổ phiếu hợp lý và đang có tiềm năng tăng trưởng trong tương lai.

Khi nào nên bán cổ phiếu?

• Chốt lời khi giá cổ phiếu đạt tới mục đích về lợi nhuận
• Bán để giảm thiểu rủi ro khi tình hình kinh doanh công ty giảm, gặp vấn đề tài chính,... 
• Khi bạn muốn thay đổi danh mục đầu tư.

3. Có nên trích quỹ dự phòng/thu nhập để đầu tư cổ phiếu?

Câu trả lời là có. Bạn có thể lựa chọn đầu tư cổ phiếu như một nguồn thu nhập thụ động để giảm áp lực tài chính. Tuy nhiên, bạn chỉ nên trích từ 10 - 15% thu nhập hàng tháng và không nên dùng quỹ dự phòng để đầu tư vì đây là kênh có mức độ sinh lời nhanh nhưng rủi ro cũng cực kỳ lớn, có thể dẫn đến mất toàn bộ tài sản nếu giá sập sàn. 

Do đó, các quỹ tiết kiệm, dự phòng nên được tích trữ để dùng cho những trường hợp khẩn cấp. Khoản đầu tư cổ phiếu sẽ là khoản tiền dư ra và chưa được sử dụng cho bất kỳ mục đích khác để không ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Bạn có thể tham khảo các quy tắc quản lý chi tiêu như quy tắc 6 chiếc lọ, quy tắc 50/30/20,... để phân bổ nguồn tiền hợp lý hơn.  

Tham khảo thêm:

• Bỏ túi 7 phương pháp quản lý chi tiêu cá nhân hợp lý và hiệu quả
• Đầu tư tài chính là gì? Các hình thức đầu tư hiệu quả, an toàn nhất

4. Làm thế nào để tham gia đầu tư cổ phiếu?

Cổ phiếu là một kênh đầu tư sinh lời hấp dẫn nhất nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi thị trường biến động mạnh. Vì vậy, nhà đầu tư F0 cần chuẩn bị kiến thức, kế hoạch dự kiến trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Dưới đây là các bước tham gia đầu tư cổ phiếu an toàn có thể tham khảo:

Bước 1: Chuẩn bị kiến thức cơ bản về giao dịch cổ phiếu. 

• Hiểu biết về các khái niệm (thanh khoản, cổ tức, chứng chỉ quỹ,...), khung giờ giao dịch, đơn vị giao dịch, ý nghĩa các ký hiệu và lệnh trong giao dịch chứng khoán,...
• Các thao tác đặt lệnh, khớp lệnh, huỷ lệnh.
• Nên tìm kiếm các công ty trong lĩnh vực môi giới chứng khoán uy tín (SSI, FPT, VPS, BSI) để được hỗ trợ tư vấn đầu tư an toàn, hiệu quả.

Xem thêm: Top 10 app đầu tư chứng khoán uy tín trên thị trường hiện nay

Bước 2: Đăng ký mở tài khoản

Bạn nên đăng ký tài khoản giao dịch tại các sàn giao dịch uy tín như sàn HOSE, HNX, UPCOM, OTC,... Bạn có thể đến trực tiếp văn phòng hoặc mở online. Tuy nhiên, vẫn cần chuẩn bị CMND/CCCD, định danh cá nhân và một số giấy tờ khác để xác minh.

Xem thêm: Các quỹ đầu tư uy tín tại Việt Nam

Hiện nay, Zalopay hợp tác cùng DNSE ra mắt sản phẩm “Tài khoản chứng kKhoán”, nơi đem đến những trải nghiệm đầu tư tiện lợi, an toàn và minh bạch. Sản phẩm chứng khoán này được ưa chuộng bởi các nhà đầu tư nhờ vào nhiều ưu điểm vượt trội như: hồ sơ đăng ký 100% online, quy trình duyệt nhanh chóng, tự động cập nhật thị trường và khuyến nghị từ các chuyên gia có kinh nghiệm của DNSE, và có thể giao dịch trực tiếp trên Zalopay mà không cần tải thêm ứng dụng khác. 

Ngoài ra, một loạt chương trình ưu đãi lên đến 100 triệu đồng được dành riêng cho khách hàng đầu tư “chứng khoán trên Zalopay, xem hướng dẫn đăng ký ngay tại đây.

Bước 3: Chọn loại cổ phiếu muốn đầu tư

• Nghiên cứu thông tin. Đọc báo cáo tài chính của tổ chức phát hành cổ phiếu mà bạn có ý định đầu tư.
• So sánh giá cổ phiếu với các phiên trước để đánh giá nguyên nhân và tiềm năng tăng trưởng, sau đó đưa ra quyết định mua.

Bước 4: Chuyển tiền vào tài khoản giao dịch đã đăng ký

Số tiền nạp vào tài khoản tuỳ thuộc vào tình hình tài chính của bạn. Mỗi doanh nghiệp sẽ có mức giá cổ phiếu niêm yết khác nhau. Do đó, bạn phải đảm bảo số tiền trong ngân sách đủ để mua số lượng cổ phiếu với mức giá nhất định.
Đầu tư “Chứng Khoán” trên Zalopay cho phép nhập môn đầu tư chỉ từ 01 cổ phiếu, vì thế, bạn hoàn toàn có thể tự tin sở hữu cổ phiếu các công ty yêu thích với số vốn nhỏ! Ngoài ra, các hành động nạp - rút tiền từ Tài khoản chứng khoán về ứng dụng  Zalopay cũng được tiến hành một cách nhanh chóng, tiện lợi và hoàn toàn miễn phí. Tải ứng dụng Zalopay và bắt đầu nạp tiền Chứng khoán ngay để trải nghiệm bạn nhé! 

Bước 5: Giao dịch và đặt lệnh

Một số lệnh thường dùng trên sàn mà nhà đầu tư mới nên biết:

• Lệnh LO (Lệnh giới hạn): Khi chọn lệnh này, nhà đầu tư cần xác định khoảng giá lý tưởng để thực hiện mua/bán. Lệnh có hiệu lực kể từ thời điểm nhập cho đến khi kết thúc phiên giao dịch hoặc lệnh bị huỷ.
• Lệnh MP (Lệnh thị trường): Lệnh mua/bán được nhập và khớp ngay tại thời điểm đặt lệnh. Lệnh thường được sử dụng trong các phiên giao dịch liên tục.
• Lệnh ATO/ ATC (Lệnh mở cửa/lệnh đóng cửa): Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh, chỉ áp dụng trong phiên giao dịch định kỳ. Trong đó, ATO là lệnh đặt mua/bán cổ phiếu tại mức giá mở cửa. Lệnh ATC là lệnh đặt mua/bán cổ phiếu tại mức giá đóng cửa phiên giao dịch. 
• Lệnh PLO (Lệnh sau giờ): Chỉ áp dụng tại sàn HNX. Đây là lệnh trong phiên giao dịch sau giờ. Giá thực hiện là giá khi giao dịch đóng cửa và không được phép sửa, hủy.

Ngoài ra còn một số lệnh khác như: lệnh MAK, lệnh MTL, lệnh MOK, lệnh chờ,... Tìm cặn kẽ hơn khi tham gia thực chiến đầu tư Chứng khoán trên ứng dụng Zalopay bạn nhé!

5. Kinh nghiệm đầu tư cổ phiếu: 8 nguyên tắc nằm lòng dành cho người mới

Đọc tin tức và luôn dành thời gian học hỏi

Thị trường cổ phiếu luôn biến đổi từng ngày, từng giờ. Vậy nên, để việc đầu tư trở nên hiệu quả, ngoài việc theo dõi sát sao những thông tin chính trị, kinh tế thì nhà đầu tư cũng cần tìm cách học hỏi thêm kiến thức mới và đúc rút từ kinh nghiệm của  những người đi trước.

Phân tích những cổ phiếu tiềm năng

Đầu tư cổ phiếu là hình thức sử dụng nguồn vốn của bản thân để thực hiện. Do đó, đừng đưa ra quyết định một cách mơ hồ mà hãy dành thời gian để phân tích các số liệu. Đặc biệt, áp dụng kiến thức và kỹ năng có được để đánh giá và nhận định một cách khách quan nhất. Một số yếu tố tác động trực tiếp đến tiềm năng tăng giảm cổ phiếu như: tình hình chính trị, chính sách tiền tệ và quản lý của nhà nước, lạm phát, tỷ giá hối đoái, tình hình giao dịch các cổ đông lớn,...

Xem thêm: Định giá cổ phiếu là gì? Phương pháp định giá cổ phiếu phổ biến hiện nay

Chọn mã cổ phiếu tốt để mua

Trên sàn giao dịch có thể niêm yết hàng trăm mã cổ phiếu khác nhau. Tuy nhiên, không phải cổ phiếu nào cũng đều mang lại lợi nhuận. Nhà đầu tư nên kết hợp phân tích kinh tế vĩ mô và nhìn vào hiệu quả hoạt động, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp để chọn được những mã cổ phiếu tốt.

Thông thường, những doanh nghiệp có mức tăng trưởng và doanh thu ổn định trong nhiều năm là những mã cổ phiếu có sức hút trên thị trường. Một số gợi ý khác là lựa chọn những cổ phiếu đầu ngành như tài chính, tiêu dùng, bất động sản, ngân hàng, hoặc cổ phiếu có vốn hóa lớn (Blue-chips).

Tham khảo thêm: Cổ phiếu Bluechip là gì? Danh sách cổ phiếu Bluechip Việt Nam và trên thế giới

Xác định thời điểm mua và bán thích hợp

Giá trị của cổ phiếu cũng giống như thị trường hàng hoá. Khi nhiều người cùng muốn mua món hàng đó, giá sẽ tự động được đẩy lên cao và ngược lại. Chính vì vậy, xác định thời điểm mua - bán hợp lý sẽ quyết định lợi nhuận mà nhà đầu tư nhận được.

Thông thường theo chu kỳ kinh tế, thời điểm mua thích hợp là khi nền kinh tế ổn định, lượng cung tiền cao. Khi đó tính thanh khoản thị trường được cải thiện. Giá cổ phiếu theo đó cũng có chuyển biến tích cực hơn. 

Để xác định được thời điểm bán, ngoài việc đánh giá mức lợi nhuận nhận được, nhà đầu tư còn nên cân nhắc bán cổ phiếu vào những trường hợp sau:

• Khi doanh nghiệp có những biến động về cơ cấu tổ chức.
• Khi cả lợi nhuận và cổ tức đều giảm sút.
• Khi thị trường cổ phiếu đang giảm giá.
• Khi giá cổ phiếu vượt quá giá trị thực nhiều lần.
• Khi danh mục đầu tư hiện tại không còn phù hợp với mong muốn của bản thân.

Giữ vững tâm lý khi đầu tư chứng khoán

Đối với các hoạt độồng đầu tư, bạn nên học cách quản trị rủi ro để sẵn sàng thích nghi với những thay đổi có thể xảy ra. Trong tình huống giá cổ phiếu thay đổi, bạn cần đưa ra quyết định cắt lỗ hay chốt lời đúng thời điểm. Nếu cổ phiếu có nguy cơ sập sàn, việc chấp nhận mất một khoản tiền để đảm bảo giữ lại nguồn vốn ban đầu là cần thiết.

Hơn nữa, giữ vững tâm lý và không nên đầu tư theo hiệu ứng đám đông vì thực chất, giá trị cổ phiếu luôn có những biến động bất ngờ không thể lường trước. Sự tác động của những thông tin ngoài luồng có thể khiến các nhà đầu tư bị cuốn vào vòng xoáy tăng giảm của thị trường. Do vậy, kỹ năng quản lý cảm xúc trong đầu tư cổ phiếu là rất quan trọng.  

>>> Tham khảo thêm bài viết liên quan: Hội chứng tâm lý FOMO là gì? 6 cách vượt “bẫy” FOMO trong chứng khoán

Chọn phương pháp đầu tư chứng khoán phù hợp

Tuỳ thuộc vào năng lực tài chính cá nhân hay kinh nghiệm, khả năng tư duy mà mỗi người sẽ có những kế hoạch đầu tư khác nhau. Có người mong muốn nhận được lợi nhuận trong thời gian ngắn sẽ chọn hình thức đầu tư ngắn hạn. Cũng có người nhạy bén với thị trường, có tầm nhìn xa lại ưu tiên đầu tư trung hoặc dài hạn. Tuy vậy, phương pháp nào cũng đều có ưu, nhược điểm riêng. Nhà đầu tư thông minh là người biết chọn cho mình lối đi phù hợp. 

Xem thêm:

• Đầu tư chứng khoán ngắn hạn là gì?
• Nên lướt sóng ngắn hạn hay đầu tư chứng khoán dài hạn?

Đầu tư chứng khoán tại nhiều công ty khác nhau

Việc phân bổ số vốn tại nhiều doanh nghiệp khác nhau là giải pháp an toàn cho các nhà đầu tư F0. Trong trường hợp giá cổ phiếu tại một công ty rớt thì khoản đầu tư tại công ty khác có thể bù lại. Tuy đây không phải là phương pháp tối ưu nhất nhưng có thể giảm rủi ro đáng kể trong thị trường chứng khoán đang biến động mạnh.

Mua bán gián tiếp qua quỹ mở

Nhiều nhà đầu tư hiện nay lựa chọn mua chứng chỉ quỹ tại các quỹ đầu tư uy tín để tiết kiệm công sức, thời gian lựa chọn và hạn chế rủi ro. Các nhà đầu tư sẽ được các chuyên gia có kinh nghiệm lâu năm hỗ trợ tư vấn và tạo lập đa dạng danh mục cổ phiếu, chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu từ nguồn vốn. Bên cạnh đó, các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư cũng dần trở thành xu hướng và được ưa chuộng để tối ưu hóa quyền lợi và bảo vệ tài chính trước rủi ro biến động thị trường. 

Xem thêm: 

• Quỹ mở là gì? Đầu tư quỹ mở, ăn ngay lợi nhuận
• Hướng dẫn cách mua bảo hiểm xe máy điện tử đơn giản

Đọc và nghiên cứu sách đầu tư 

Một số sách về cổ phiếu bạn có thể tham khảo:

• Hướng dẫn cho người mới bước vào thị trường chứng khoán - Matthew R. Kratter.
• Làm giàu từ chứng khoán - William J.O’neil
• Mười Bước Ngẫu Nhiên Trên Phố Wall - Burton G.Malkiel
• Nhà đầu tư thông minh - Benjamin Graham
• Cổ Phiếu Thường, Lợi Nhuận Phi Thường - Philip Fisher 
• Thuật sĩ thị trường – Jack D. Schwager
• Phân Tích Chứng Khoán (Security Analysis) - Benjamin Graham và David L. Dodd

Sách là người thầy không thể thiếu trong bất kỳ lĩnh vực nào. Lựa chọn được những quyển sách hay có thể giúp bạn học được tinh hoa "của những bậc thầy đầu tư" và khai mở được tư duy. 

Học theo triết lý của những nhà đầu tư nổi tiếng

Những triết lý, câu chuyện thành công của các nhà đầu tư tài ba có thể là nguồn động lực và có khả năng truyền cảm hứng cho bất kỳ ai. Có thể chiến lược và cách thức làm việc không giống nhau nhưng những người thành công trên con đường chinh phục thị trường chứng khoán đều có những bài học đáng quý để học hỏi. 

6. Những rủi ro khi đầu tư cổ phiếu và cách hạn chế

Đầu tư cổ phiếu hay bất kỳ hình thức đầu tư sinh lời nào cũng tiềm ẩn những rủi ro không thể tránh khỏi. Điều bạn nên làm là trang bị thêm kiến thức và kỹ năng để hạn chế tối đa những vấn đề này.

Những rủi ro khi đầu tư cổ phiếu

Rủi ro kinh tế, xã hội

Đây là yếu tố chính ảnh hưởng đến hầu hết các hoạt động đời sống. Đặc biệt trong bối cảnh thế giới xảy ra các cuộc bạo loạn, chiến tranh, dịch bệnh,... thị trường cổ phiếu thường biến động mạnh. Giá cổ phiếu lên xuống thất thường gây khó khăn trong việc dự đoán và luân chuyển dòng tiền của các nhà đầu tư.

Rủi ro ngành

Về cơ bản, mỗi ngành nghề đều hoạt động dựa trên quy luật cung cầu của thị trường. Nếu liên tục nhận được thông tin bất lợi liên quan đến lĩnh vực nào đó, các bên liên quan ít nhiều đều xuất hiện tâm lý dao động. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến giá trị cổ phiếu của một công ty mà tác động đến hầu hết các doanh nghiệp trong ngành.

Rủi ro thông tin

Các báo cáo tài chính có thể bị thổi phồng, thông tin không minh bạch, khiến cho việc đánh giá tiềm năng hoạt động của công ty không chính xác. Doanh nghiệp có xu hướng phát triển sẽ là tiền đề để giá cổ phiếu tăng trưởng. Ngược lại, doanh nghiệp hoạt động thua lỗ sẽ làm giảm giá trị cổ phiếu, dẫn đến việc chi trả cổ tức không đều đặn.

Ngoài ra, còn nhiều rủi ro khác liên quan đến tính thanh khoản, cơ chế quản lý hoặc rủi ro về pháp lý mà nhà đầu tư cũng cần quan tâm.

Cách hạn chế rủi ro khi đầu tư cổ phiếu

• Nghiên cứu kiến thức và học tập thêm kỹ năng trước khi quyết định tham gia đầu tư. Đặc biệt, nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia giàu kinh nghiệm để có cái nhìn đa chiều, tránh bị ảnh hưởng bởi tâm lý đám đông.
• Lựa chọn các nguồn tin chất lượng đã được kiểm định.
• Tuân thủ các nguyên tắc, kỷ luật trong đầu tư. Xem xét đầu tư cổ phiếu vào những công ty uy tín.
• Theo dõi và liên tục cập nhật tin tức, biến động thị trường.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư và có thể bắt đầu bằng số tiền nhỏ.

Hy vọng những chia sẻ từ Zalopay sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan về đầu tư cổ phiếu cũng như đúc kết được những lưu ý quan trọng khi gia nhập vào thị trường đầu tư này. Đầu tư cổ phiếu chưa bao giờ là dễ đối với những nhà đầu tư mới. Do vậy, nếu chưa chuẩn bị đủ những kỹ năng cần thiết, bạn có thể nhờ đến sự cố vấn của các chuyên gia giàu kinh nghiệm cho những bước đi đầu tiên. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng số tiền nhàn rỗi của mình để tìm kiếm các hình thức đầu tư khác đơn giản và an toàn hơn.